Witam wszystkich ponownie na kolejnym spotkaniu z „Kącikiem językowym”.
Dziś, jeśli chodzi o „wątpliwości językowe”, chciałbym odpowiedzieć na sympatyczne pytanie zadane mi przez Gosię, jedną z moich najbardziej uważnych Czytelniczek. Gosia pyta:
„Bardzo często – zwłaszcza w filmach – słyszę wyrażenie: stai a rosica’? Co konkretnie ono oznacza?”
Droga Gosiu, zacznijmy od tego, że rosica’ jest skrótem, apokopą od czasownika w bezokoliczniku rosicare. Takie skracanie jest bardzo charakterystyczne dla dialektu rzymskiego – usuwa się dwie ostatnie litery, wymawiając z naciskiem: che stai a fa’? Che stai a di’? Aspetta un attimo, sto a veni’! [Co robisz? Co mówisz? Poczekaj, już idę!] (Wyrazy z apokopą piszemy z apostrofem, nie z akcentem – nie dotyczy to pewnych wyjątków.)
Sam czasownik rosicare znaczy gryźć, przeżuwać powoli. Naturalnie, w cytowanym wyżej zdaniu chodzi o wyrażenie (una espressione di rinnovamento se consideriamo… cytat z artykułu zaczerpniętego z La Repubblica z dnia 1 grudnia 2014, firmowanego nazwiskiem uznanego autorytetu – osoby ciekawe mogą same iść szukać słynnej igły w stogu siana) idiomatyczne. Znaczy ono tyle co: „zazdrościsz?”, „żal ci?”, „szkoda ci?”. Z całą pewnością osoba, która sięgnęła po to wyrażenie, cieszyła się z własnego sukcesu, natomiast rozmówca, najprawdopodobniej, robił wszystko, byleby zdyskredytować i umniejszyć znaczenie tegoż sukcesu, będąc równocześnie zawistnym i purpurowym ze złości. W tym momencie pierwsza osoba z sarkazmem pyta: Stai a rosica’? Mam nadzieję, że moje wyjaśnienie okazało się pomocne.
Teraz powróćmy do naszych przysłów i idiomów ze zwierzętami. Dziś zobaczymy, co możemy powiedzieć z użyciem nazw zwierząt na literę T: toro [byk], tartaruga [żółw], tarantola [tarantula] i topo [mysz].
Toro [byk]:
- Prendere il toro per le corna [wziąć byka za rogi]: oznacza odważne stawienie czoła trudnej sytuacji.
- Tagliare la testa al toro [dosł. uciąć bykowi głowę]: zakończyć pewną kwestię, ucinając ją krótko. Per non fare torto a nessuno taglio la testa al toro; non accetto nè l’invito di Luca, nè quello di Gianni. [Żeby nikomu nie sprawiać przykrości, utnę głowę bykowi; nie przyjmę ani zaproszenia Luki, ani Gianniego.]
Tartaruga [żółw]:
- Essere o camminare come una tartaruga [być/chodzić jak żółw]: być niezwykle powolnym.
Tarantola [tarantula]
- Avere la (essere morso dalla) tarantola [być (zostać ugryzionym przez) tarantulę]: być bardzo niespokojnym, nie móc usiedzieć w miejscu.
Topo [mysz]:
- Essere un topo di biblioteca [być myszą biblioteczną]: być gorliwym bywalcem bibliotek.
- Un topo d’appartamento [dosł. mysz mieszkaniowa]: w odniesieniu do złodzieja, który „czyści” mieszkania pod nieobecność właścicieli.
Do usłyszenia za miesiąc. Piszcie do mnie!
