Bazylia, oregano, pietruszka

0
86

Trudno porównuje się dzisiejszą kuchnię grecką i włoską do kuchni starożytnych Greków i Rzymian. Powód ku temu jest prosty: wiele składników, które dziś stanowią niezwykle ważną część kuchni europejskiej takie jak pomidory, ziemniaki, papryka czy dynia, zostały przywiezione do Europy dopiero wraz z podróżami Kolumba. Rzymianie nie mogli znać wcześniej owych roślin. Istnieją jednak mimo to różne składniki, których używano w tamtych czasach i których używa się nadal. Niektóre z nich funkcjonują także pod tą samą nazwą, pod jaką znali ją starożytni Grecy i Rzymianie. Idealnym tego przykładem są właśnie nazwy roślin używanych jako przyprawy.

Bazylia

Jeśli brzmienie włoskiej nazwy basilico przywodzi na myśl słowo bazylika, to istnieje ku temu dobry powód, ponieważ oba wyrazy ostatecznie pochodzą od tego samego słowa, tj. βασιλεύς (basileús), które znaczy król. Włoskie słowo pochodzi przez łacinę od starogreckiego βασιλικός (basilikós), które jest przymiotnikiem oznaczającym (jak można już się domyślić) „królewski”. Bazylia, przyprawa szczególnie ceniona i szeroko używana, jest więc rośliną o tak dużej wartości, że została nazwana rośliną królewską, godną władców. Polska wersja, bazylia, różni się troszkę i przypomina bardziej angielskie basil, istniejąc w tej formie ze względu na to, iż słowo to do polskiego nie przywędrowało bezpośrednio z łaciny, ale zostało zapożyczone za pośrednictwem niemieckiego Basilie.

 

Oregano

Także oregano jest słowem pochodzenia greckiego. Przybyło przez łacińskie origanum od greckiego ὀρίγανον (oríganon), które tradycyjnie tłumaczy się jako słowo złożone z dwóch elementów: ὄρος (óros) i γάνος (gános). Pierwsze z dwóch słów oznacza górę, natomiast drugie tłumaczyć można jako jasność, radość czy świeżość. Nazwę rośliny można więc przetłumaczyć jako „świeżość gór”. Jest to nazwa, która odnosi się do właściwości rośliny i oczywiście terenu, w jakim zazwyczaj występuje. Choć jest to wytłumaczenie przyjemne, to jednak należy pamiętać, że nie jest ono akceptowane przez wszystkich i niektórzy badacze proponują także pregreckie korzenie słowa, których etymologia miałaby pozostać nieznana.

Pietruszka

Niezwykle ważna przyprawa, często używana we włoskich potrawach, czy to z mięsem i rybami, czy to z warzywami. W języku włoskim znane są również inne (poza prezzemolo) wersje nazwy tego zioła: petrosello oraz petroselino, które są bliższe łacińskiego petroselinum, które z kolei jest zapożyczeniem ze starogreckiego. Polskie słowo pietruszka, również posiadała alternatywną nazwę – piotruszka, której jednak już się nie używa. Z pewnością odsyła ona każdego użytkownika j. polskiego do męskiego imienia Piotr, tak jak robi to również włoskie petrosello, skrywając imię Pietro. Jest to skojarzenie nieprzypadkowe, bowiem obie nazwy, tj. Piotr oraz pietruszka mają to samo pochodzenie. Greckie słowo, od którego pochodzi petroselinum to πετροσέλινον (petrosélinon), nazwa złożona z πέτρος (pétros) i σέλινον (sélinon). Pierwsze słowo oznacza nic innego jak skałę i to właśnie ono jest podstawą biblijnego imienia. W przypadku drugiego słowa można spróbować odgadnąć, jaką roślinę oznacza. Nazwy w j. polskim i włoskim są w miarę podobne: sedano, seler. Z powodu podobieństwa pomiędzy dwoma roślinami – selerem i pietruszką – ta druga została nazwana „selerem, który rośnie wśród skał”.