W tym numerze małe podsumowanie czasowników zwrotnych ze szczególnym podkreśleniem tych elementów, które różnią się w stosunku do języka polskiego.
ODMIANA
Musimy pamiętać, że zaimek zwrotny „się” w języku włoskim odmienia się w następujący sposób: mi, ti, si, ci, vi, si i znajduje się zawsze przed czasownikiem, a nie po nim jak po polsku.
Spójrzmy na przykład:
divertirsi – bawić się
mi diverto ci divertiamo
ti diverti vi divertite
si diverte si divertono
W zdaniach, w których występuje czasownik modalny: potere (móc), volere (chcieć), dovere (musieć) i czasownik zwrotny, ten drugi stawiamy w bezokoliczniku, ale zaimek zwrotny „się” jest nadal odmieniony i można go postawić w dwóch miejscach: przed odmienionym czasownikiem modalnym albo doczepiony na końcu bezokolicznika tak, jak w przykładach poniżej:
Devo svegliarmi presto. = Mi devo svegliare presto.
(Muszę obudzić się wcześnie)
Potete decidervi dopo. = Vi potete decidere dopo.
(Możecie się zdecydować potem)
Vogliamo divertirci. = Ci vogliamo divertire.
(Chcemy się bawić, rozerwać.)
TYPY CZASOWNIKÓW ZWROTNYCH
Grupy czasowników zwrotnych przedstawione poniżej, wynikają z mojego autorskiego podziału i mają ułatwić ich zapamiętywanie, nie jest to jednak reguła, którą znajdziemy w podręcznikach gramatyki języka włoskiego (oprócz czasowników zwrotnych wzajemnych).
1) Wiele włoskich czasowników zwrotnych, jest zwrotna także po polsku przez co łatwiej je zapamiętać. Usuwając zaimek zwrotny „się” w tych czasownikach, tworzymy czasowniki o podobnym znaczeniu, wyrażające czynności, które wykonane są w stosunku do kogoś lub czegoś innego niż podmiot, np.:
lavarsi – myć się / lavare – myć
I bambini si lavano di sera. – Dzieci myją się wieczorem.
Il padre lava la macchina. – Ojciec myje samochód.
svegliarsi – budzić się / svegliare – budzić
Di solito mi sveglio presto. – Zazwyczaj wcześnie się budzę.
A che ora svegli i bambini? – O której godzinie budzisz dzieci?
2) Czasowniki, które po włosku mogą, ale nie muszą być zwrotne i obydwie formy mają podobne znaczenie:
ricordare e ricordarsi di qualcosa – pamiętać coś, kogoś
Ricordo bene quella vacanza. – Dobrze pamiętam tamte wakacje.
Ti ricordi di me? – Pamiętasz mnie?
Non si ricorda mai del mio compleanno. – Nigdy nie pamięta o moich urodzinach.
W tym zdaniu ricodare di można przetłumaczyć jako „pamiętać o”.
3) Czasowniki, które są zwrotne po polsku, a po włosku nie:
litigare – kłócić się
Loro litigano spesso. – Oni często się kłócą.
Diventare – stać się
Ogni tanto diventi insopportabile. – Czasami stajesz się nieznośna.
4) Czasowniki wzajemnie zwrotne, czyli takie, które w zdaniach z podmiotem w liczbie mnogiej określają czynność wzajemną, np.:
parlare – mówić / parlarsi – rozmawiać ze sobą
Loro parlano molto. – Oni dużo mówią.
Loro non si parlano da anni. – Oni od lat ze sobą nie rozmawiają.
Charakterystyczne dla języka włoskiego jest używanie jako zwrotnych również czasowników, które zwykle nimi nie są. Podobne użycie istnieje
zresztą w języku polskim – zaimek zwrotny tłumaczy się wtedy nieodmienną
formą „sobie”:
Stasera mi mangio una pizza. – Dziś wieczorem zjem sobie pizzę.
Ci facciamo una pausa? – Zrobimy sobie przerwę?
