Artykuł został opublikowany w numerze 79 Gazzetty Italia (luty-marzec 2020)
Absolwentka prestiżowej londyńskiej uczelni Saint Martin’s School of Art, malarka ze specjalizacją w projektowaniu mody. We Włoszech mieszka od 1974 roku. Treścią jej prac są satyryczne komentarze rzeczywistości.
W 2020 roku obchodzimy 100. rocznicę urodzin polskiego papieża Jana Pawła II, zacznijmy proszę rozmowę od prezentu, który Pani dla niego wykonała.
Rzeczywiście, na zamówienie Firmy Alitalia wykonałam prezent dla Ojca Świętego, który został mu wręczony przez zarząd tej firmy. Namalowałam rozkładany ołtarzyk do samolotu, oparty na zmodernizowanej, gotyckiej sztuce, z wizerunkiem Matki Boskiej otoczonej samolotami. Mam w dorobku jeszcze jeden wątek papieski. W roku 2000. na Wystawę Milenijną we Francuskim Centrum Kultury w Rzymie przygotowałam 4 duże płótna, z których ostatnie przedstawiało tłum ludzi na rzymskim placu, gdzie – jak popatrzeć uważnie – to w tle, w głębi obrazu widać dyskretny, biały punkt… to Papież. Wystawa była zbiorowa, lecz Ambasador Francuski powiedział, że jedynie ja zrozumiałam jej duchowe przesłanie.
Mieszka Pani w Castel Gandolfo, nieopodal letniej rezydencji papieży…
Przypadek. Przez pierwsze 5 lat od przyjazdu do Włoch mieszkaliśmy w Rzymie. Pojawiły się dzieci i na dom w Rzymie nie było nas stać. W Castel Gandolfo, w okolicy, którą wtedy nikt się nie interesował, znaleźliśmy coś, na co mogliśmy sobie pozwolić. I tak zamieszkaliśmy w domu z widokiem na jezioro i Pałac Papieski.
Wymarzone warunki do malowania: piękne otoczenie, słynne włoskie światło
Akurat dla mnie włoskie światło ma małe znaczenie, bo pracuję w pracowni, przy sztucznym świetle. Przyzwyczaiłam się do tego w latach, kiedy dzieci były małe i mogłam malować późno w nocy, kiedy one spały. Włoskie światło, błękitne niebo, interesują mnie bardziej jako turystkę niż jako malarkę. Lubię szary kolor, więc niekiedy bardziej od światła interesują mnie tutejsze chmury i mgły. Przypominają mi Anglię, gdzie się wychowałam.
Pani obrazy są zawsze satyryczne?
Kocham satyrę. Można przy jej pomocy wypowiedzieć wiele prawd, bez ryzyka obrażenia czyjejś dumy. To co mam do powiedzenia przekazuję z uśmiechem. Staram się poruszyć innych i jeśli mi się to udaje, zaczynam się czuć głosem wspólnoty. Przedstawiam osobiste poglądy na nieosobiste tematy. Miałam tylko jedną wystawę w życiu, zatytułowaną „Children in War“, która była moją osobistą potrzebą odreagowania dzieciństwa naznaczonego wojną. Taki temat nie może być traktowany humorystycznie.
Pani zdaniem sztuka powinna być zaangażowana społecznie?
Bezwzględnie. Moje zdanie o artystach głoszących brak zaangażowania w sprawy społeczne i polityczne jest takie, że gdyby mieli coś do powiedzenia, to by mówili.
Kto kupuje Pani obrazy?
Mąż zajmuje się tymi zagadnieniami, wie więcej ode mnie. Ale mówiąc o „ważnych“ klientach: z największą przyjemnością namalowałam tryptyk na zamòwienie Alitalia, wiedząc, że ma być wręczony papieżowi na jego 80-te urodziny. Na ogòł moimi klientami są kolekcjonerzy prywatni, którzy interesują się sztuką zaangażowaną.
Pani mąż prowadzi galerię w Castel Gandolfo i jest Pani menadżerem
Tak. Mamy własną galerię. Jesteśmy niezależni – mój mąż jako menadżer, ja jako malarka. Mamy kolekcjonieròw we Włoszech i za granicą. Mniej więcej na początku lat 80-tych zaczęto kupować moje obrazy. Wtedy jeszcze pracowaliśmy z galeriami, które dostawały prowizję. Potem, w latach 90-tych bardzo wzrósł i popyt i ceny. Teraz wszystko robimy sami.
Gratuluję. A jak było wcześniej?
Jak przeprowadziliśmy się do Włoch, byliśmy biedni. Mąż jeszcze studiował. Ja najpierw projektowałam ubrania, potem gdy urodziła się còrka, malowałam małe obrazki, martwe natury i pejzaże. Za obrazek płacono mi tysiąc lirów, ówczesną równowartość 4 paczek papierosów. Trzeba wiedzieć, że w Anglii, poprzez Akademię, miałam tak świetne kontakty, że malowałam miniaturowe portrety różnych ludzi z Brytyjskiego Parlamentu. Między innymi wizerunki żon Premiera Wilsona i Lorda Ellwyn Jones’a pokazywane były na Royal Academy Summer Exhibition, co trochę przewróciło mi w głowie. We Włoszech musiałam zacząć wszystko od nowa. To było bardzo cenne doświadczenie – nauczyłam się pracować. Pamiętam kiedy na początku lat 80-tych, pewnego dnia mój mąż tak mnie czymś zdenerwował, że złapałam płótno i wyładowałam całą złość, malując obraz „Mezalians“: piękna panna młoda otoczona okropną rodziną męża. I tak, dzięki tej kłótni i temu obrazowi, odkryłam moją drogę indywidualnego rozwoju artystycznego – wypowiedź satyryczną. Dzisiaj takie sytuacje kończą się rozwodem. A wtedy tamta skończyła się karierą. Dzisiaj nie tylko śmiejemy się z tamtego wypadku, ale niedługo otwieramy pierwsze prywatne muzeum w Castel Gandolfo prezentujące cały mòj rozwòj malarski.
Utożsamia się Pani z Polską?
Polska to ojczyzna moich rodziców, gdzie byłam tylko raz, jako nastolatka. Dla mnie Polska to moja mama, która w Londynie czytywała nam wieczorami polskie książki. I to, że mamie zawsze drżał głos, kiedy pan Wołodyjowski umierał. I polski cmentarz na Monte Cassino. Kiedy powstawał, mieszkaliśmy w Londynie, byłam dzieckiem, ale pamiętam, jakie to było ważne dla Polaków na obczyźnie.
Czuje się Pani Włoszką?
Nie. Ja wszedzie jestem obca. Nigdzie nie czuję się u siebie.
Mimo 45 lat spędzonych we Włoszech?
Jestem dzieckiem wojny. Urodzonym po jej zakończeniu w Libanie, gdzie rodzice, Polacy, trafili z armią Polską. Zarejestrowano mnie tylko w kościele, bo wtedy przedwojenny rząd polski był już zdelegalizowany. Byłam bezpaństwowcem. Później trafiliśmy do Londynu; dostałam angielskie obywatelstwo, ukończyłam szkołę i studia.
Męża mam Włocha, ale nie czuje się ani Włoszką, ani Angielką, ani prawdziwą Polką. Ponoszę konsekwencje wojny, bo gdyby nie wojna, miałabym ojczyznę. A tak, dziś jak mówię dobrze o Polsce, to wtedy mam prawo czuć się Polką, chwalę Włochy to Włoszką, Anglię – to Angielką. Ale jak zaczynam krytykować, to zaraz jestem pytana, „A pani skąd?” – “Ja znikąd”. Na pewno czuję się Europejką, na pewno jestem międzynarodowa.
Jak by Pani określiła swój styl?
Przeczytałam gdzieś opinię, że mój styl jest kontynuacją „Polish figural tradition of the past.“ W Anglii słyszę, że mój styl jest włoski, we Włoszech że polski. Czyli mój styl wszędzie jest „nietutejszy“. Troszeczkę tak, jak Liszt – mówiono o nim, że też taki „nietutejszy“. Pocieszające, że mimo to został wielkim kompozytorem.
Z dzisiejszej perspektywy trudno sobie wyobrazić, aby ikoniczną rolę Bruna Cortony odegrał ktoś inny niż Vittorio Gassman, jeden z najważniejszych aktorów w dziejach włoskiego kina 
Nieruchomości, w przeciwieństwie do innych form inwestowania, dają stabilny, zrównoważony zwrot i mogą być trwałym elementem budowania majątku. Dla osób, dla których cenniejsze niż adrenalina jest bezpieczne ulokowanie nadwyżek finansowych, nieruchomości są dobrą alternatywą. Ze względu na generowane stopy zwrotu, zakup mieszkań w Polsce może być bardzo interesujący dla nierodzimych Inwestorów. Faktem jest, że ceny mieszkań na polskim rynku nieruchomości rosną z kwartału na kwartał, niemniej jednak są w dalszym ciągu wyjątkowo korzystne na tle większości innych krajów w Europie. 
W Senses serwujemy dania pobudzające wszystkie zmysły. Każdej potrawie towarzyszy dokładny opis składników, ujawniający przed klientem wszystkie sekrety posiłku, który właśnie spożywa. Dania te, będące owocem badań, kulinarnych eksperymentów, czasem dość ryzykownych, ostatecznie są w stanie zaskoczyć klienta, który z potrawy na potrawę poddany zostaje zdumiewającemu i niezapomnianemu doświadczeniu zmysłowemu. Z tego właśnie powodu, naszym badaniom nad żywnością towarzyszą także te nad estetyką i dotyczące usług. Wszystko to jednak nie zapominając nigdy o istocie każdej potrawy, o jej rzeczywistej wartości, czyli o smaku.
Włoska i regionalna dusza jest czymś niemożliwym do zatracenia, dlatego czasami można dostrzec ją również w przygotowywanych przeze mnie daniach. W Senses na przykład serwujemy prawdziwą apulijską focaccę, a oprócz tego do przygotowywania dań używamy wielu produktów pochodzących z południa Włoch. Ale filozofia mojej kuchni jest bardziej naukowo-innowacyjna niż tradycyjna. Mam dwie pracownie, w których opracowuję nowe dania, aby móc następnie zaoferować moim klientom potrawy przygotowane w najlepszy możliwy sposób. Wierzę bardzo mocno w badanie cech organoleptycznych żywności, które wykonuje się w celu odnalezienia ich idealnego czasu gotowania. Doceniam tradycję tylko w klasycznych i prostych potrawach. Kiedy przyjeżdżam do Apulii i w domu lub w małej restauracji jem tradycyjną potrawę – świetnie, ale wartość tradycji oznacza dla mnie przyjemność odnalezienia przez moment w pamięci pewnych emocji. Muszą one jednak pozostać ograniczone do tego wymiaru – jeśli wykraczają poza tradycję, istnieje ryzyko, że przybiorą formę pewnych ograniczeń.
Nikt z moich bliskich nie miał do czynienia z muzyką, ale ja od samego początku wiedziałem, że chcę śpiewać. Moja rodzina nie była zadowolona z tego pomysłu i nie zgodziła się na szkołę muzyczną, dlatego uczyłem się sam, naśladując moich idoli, których oglądałem w telewizji. Marzyłem o tym, żeby występować na scenie przy akompaniamencie profesjonalnej orkiestry. Dopiero po jakimś czasie pojawiły się zajęcia w domu kultury i w końcu udział w programie „Szansa na sukces, który wygrałem”!
Myślę, że obie pasje doskonale się uzupełniały. Po powrocie zacząłem studiować Italianistykę na uniwersytecie w Toruniu i wróciłem do śpiewania. W ciągu tygodnia trzy noce spałem w rodzinnym Inowrocławiu i dojeżdżałem na zajęcia do Torunia, w weekendy poświęcałem się karierze muzycznej w Warszawie. Po nagrodzie na gali Fryderyków i występie na Top Trendach, pojawiły się wielkie obietnice ze strony agencji artystycznych, które nigdy nie zostały zrealizowane. Zaczęło być o mnie głośno i nagle, niezależnie ode mnie, wszystko się skończyło. Kiedy mój świat muzyczny się zapadł, byłem na drugim roku. Stwierdziłem wtedy, że zamiast dołować się w Polsce, wyjadę na Erasmusa do Wenecji. To było pierwsze włoskie miasto, które zobaczyłem podczas szkolnej wycieczki w klasie maturalnej. Byłem nim absolutnie oczarowany. 
W pierwszej dziesiątce w moim sercu są inne utwory, więc gdybym w ogóle nie brał pod uwagę tego, kim jestem i w jakim kraju śpiewam, to pewnie wybrałbym wszystkie piosenki, które w Polsce są nieznane. Na szczęście ja również lubię niektóre włoskie przeboje, które podśpiewują moi rodacy, dlatego postanowiłem połączyć je z mniej oczywistymi utworami z tej samej epoki i dzięki temu udało się nagrać bardzo dobrą, akustyczną płytę. Obok znanych wszystkim „Volare”, „Quando, quando” czy „Azzurro”, znalazły się na niej moje ulubione utwory: „Se bruciasse la città”, „Cosa hai messo nel caffè”, „Mi sono innamorato di te”, “Il cielo in una stanza”. Oprócz tego postanowiłem przemycić utwór „Caruso” z początku lat 80., który również jest dla mnie bardzo ważny. 
Pierwszą z propozycji, nie tylko dla fanów kina włoskiego ale także filmowych adaptacji książek jest „MARTIN EDEN”. Przeniesiona na ekran bestsellerowa powieść Jacka Londona pod tym samym tytułem, to intrygująca opowieść o miłości, ambicji oraz rodzącej się świadomości, której akcję reżyser usytuował w uwielbianym przez filmowców Neapolu. W tytułową rolę wciela się genialny Luca Marinelli, który za swoją kreację odebrał nagrodę dla najlepszego aktora podczas ubiegłorocznego festiwalu filmowego w Wenecji. Film został także doceniony na wielu światowych festiwalach.
Kolejną premierą na festiwalu będzie najnowszy film mistrza włoskiego kina Ferzana Özpetka „SEKRET BOGINI FORTUNY”. Główne role reżyser powierzył gwiazdom włoskiego kina, doskonale znanym również polskiej publiczności: Stefano Accorsiemu, Jasmine Trince oraz Edoardowi Leo. Jasmine Trinca za tę rolę otrzymała najważniejszą włoską nagrodę filmową dla najlepszej aktorki – David di Donatello. W „Sekrecie bogini Fortuny” pochodzący z Turcji reżyser wraca do tematów, które sygnalizował w swoich poprzednich filmach. Przedstawiona przez Özpetka historia relacji pomiędzy mężczyznami łączy w sobie elementy komedii romantycznej, kina społecznego i przejmującego dramatu. Wszystko to w imponującym entourage’u, który, wzorem innych jego filmów, podkreśla włoską elegancję.
Widzowie WIOSNY FILMÓW zobaczą jako pierwsi w Polsce także film „ZŁE BAŚNIE”, nagrodzony Srebrnym Niedźwiedziem za najlepszy scenariusz na tegorocznym Berlinale. W swoim drugim filmie utalentowani włoscy twórcy – bracia D’Innocenzo w sposób groteskowy opowiadają o poszukiwaniu, samotności i lęku. Niektórzy krytycy w podejściu do bohaterów dopatrują się w „Złych baśniach” echa twórczości amerykańskiego reżysera Todda Solondza, jeszcze inni widzą tu ostrą krytykę kapitalizmu. Pewne jest, że ta ujęta w formułę mrocznej współczesnej baśni opowieść to kino ekstremalnych emocji, angażujące widza do ostatniego nerwu, baśń która brzmi jak zgrzyt noża po szkle.
„ASPROMONTE” to kolejna perełka w programie tegorocznej edycji WIOSNY FILMÓW. Nostalgiczna opowieść o włoskim południu z Valerią Bruni Tedeschi („Zwariować ze szczęścia”) oraz Marcello Fonte („Dogman”) w rolach głównych, pokazywana była w kinach w ubiegłym roku. Akcja filmu, opartego na powieści Pietra Criaco, rozgrywa się w latach 50, w niewielkim miasteczku Africo, położonym w malowniczym kalabryjskim Aspromonte. Miejsce jest nieprzypadkowe, bowiem sam reżyser Mimmo Calopresti wychował się w niewielkim kalabryjskim miasteczku. W jednym z wywiadów przekonywał, że włoskie południe od zawsze naznaczone było pewną duchowością: „Niebem i piekłem, baśnią i tragedią”. Jego nowy film łączy w sobie wszystkie te elementy.
Czy zgodzisz się, że w filmie “Made in Italy” grasz rolę włoskiej kobiety, która jest silniejsza i bardziej zdecydowana w stawianiu czoła problemom codzienności od swojego męża?
To właśnie ten pizzaiolo nauczył cię robić pizzę czy jednak te pierwsze lekcje odbyły się pod okiem babci?
Myślisz, że mamy szansę na odejście od myślenia, że jeśli jeść to do syta i wyjść w stronę włoskiej kultury jedzenia pizzy?
Dlaczego zdecydowałeś się wrócić po tylu latach do Polski i otworzyć biznes?
Jakie były początki pizzerii? 
