Andrzej Wajda już od samego początku wiedział, że jego kino musi być polskie. Dzisiaj osiągnęliśmy moment, w którym należy przekraczać granice, robić koprodukcje europejskie, gdzie liczy się uniwersalizm. Natomiast pokolenie mistrzów lat ’60 zawsze podkreślało swoje korzenie. Bergman odnajdywał się najlepiej w Szwecji, otoczony aktorami swojego teatru, nie da się wyobrazić Felliniego bez włoskich realiów albo Kurosawy (mistrz, który inspirował Wajdę w wielu jego pracach) bez związku z kulturą japońską. Tarkowski bez związku z Rosją? Resnais bez francuskich wzorców? Mistrzowie uniwersaliów uczyli się na własnych podwórkach ducha swoich narodów; to właśnie dlatego w kinie Wajdy obecne są polskie realia, perypetie,  walka o wolność i osoby związane z historią narodową i prawie każdy jego film jest swego rodzaju próbą opisania osobowości Polaków.

Wajda nie uciekał od trudnych tematów, wykorzystywał każdą okazję do wypełnienia białych plam w historii Polski, pokazując ówczesne realia. Lata siedemdziesiąte to dla Wajdy niezwykła epoka, co najmniej osiem lat, a połowa z tego to zbliżanie się do mistrzostwa. Przede wszystkim Człowiek z marmuru, niesamowity szkic polityczny, który ukazuje fałsz epoki komunizmu. Wajda myślał o tym temacie już na początku lat sześćdziesiątych, gdy Jerzy Bosak opowiedział mu historię o murarzu, przodowniku pracy z czasów Stalina, szefa wielkiej budowy, który stopniowo spadał z piedestału i dlatego się zbuntował. Mistrz przez wszystkie te lata chciał aby to kobieta odkryła prawdę o Birkucie, do tej roli wybiera Agnieszkę (rola Krystyny Jandy), imię to nie jest przypadkowe ponieważ reżyser inspirował się Agnieszką Osiecką, która studiowała w Łódzkiej Akademii Filmowej. Kręcenie filmu przez pewien czas zostało uniemożliwione przez cenzurę. Wajda twierdził, że słowa były niebezpieczne, propagowały ideologię i to one pierwsze zostały poddane cenzurze. Być może to własnie dlatego polskie kino jest przede wszystkim kinem wyobraźni. Więc jak można cenzurować Cybulskiego, który umiera powoli i cicho, w zapomnieniu?

Wajda w swoich filmach nie robi nic innego jak wypełnia wszystkie białe plamy zostawione w historii. Jest środkiem, który zostaje użyty przez niego aby poinformować i ukazać wszystkim horrory, które od zawsze były częścią polskiej historii, ale nieznanej ludziom ponieważ zostały dobrze ukryte. Pisze na kartach Historii, które zostaną dodane do naszych szkolnych podręczników, taki był cel, Wajda wybrał ten zawód własnie dlatego. Został bojownikiem o sprawiedliwość, mierząc się z polityką i władzami, które często blokowały jego filmy. Walczył jak jego bohaterowie, walka bez uzbrojenia, bez pistoletów lub bomb, ale za pomocą kamery i taśmy filmowej, czasami przegrywając ale przeważnie jednak wygrywając batalię, w sposób który pozwalał mu na pokazywanie swoich filmów i wykrzyczenie prawdy, ładnej czy brzydkiej ale takiej jaka była. Często był krytykowany za sposób narracji historii, postaci czy przesadę i obsesję na punkcie śmierci. Wierzę jednak, że to właśnie są cechy charakterystyczne, które wyróżniały go pośród  innych, nadając mu wyjątkowość.
Dlaczego warto zapamiętać Wajdę? Jest jedna cecha, która jest dla niego typowa, to nostalgia która mnie uderzyła, gdy po raz pierwszy przypadkowo oglądałam jego film i powoli utwierdzałam się w przekonaniu, że przybliża mnie do siebie, poprzez tłumaczenia tekstów, koncepcję filmów. Wajda nie robi nic nieświadomego lub nieumyślnego. Wszystko ma swój sens, logikę i własne miejsce także najmniejszy gest ma swój własny unikalny sens i wartość. W akademii nauczyłem się pewnej ważnej rzeczy, pisze autor, obserwować świat, który mnie otacza. Za sprawą Silvii Parlagreco, pisarki i tłumaczki niektórych tekstów i rękopisów Wajdy, zdałam sobie sprawę, że jest to zdanie, na którym wszyscy się wychowaliśmy, jednak wielu z nas wydawało się to zbyt oczywiste, zbyt proste, aby się tego nauczyć.   

Kiedy ponad stu młodych i tych już nieco starszych Włochów, Polaków, Hiszpanów, Francuzów, Chilijczyków oraz wiele osób innej narodowości, ubranych w różnobarwne koszulki i spodenki, zebrało się na boisku ChKS Łódź i odśpiewało Mazurka Dąbrowskiego i Fratelli d’Italia, niektórzy z nich dostali z tego powodu gęsiej skórki. Bowiem w czasach, w których przyszło nam żyć, szczególnie ostatnio niezbyt radosnych, rzadko się zdarza poczuć taką autentyczną atmosferę przyjaźni i braterstwa. Dzięki turniejowi Piłki Nożnej Włochów w Polsce można było poczuć te pozytywne wibracje.

Czwarta edycja turnieju odbyła się w weekend 17-18 czerwca w Łodzi, czyli tam, gdzie się  narodził. Organizatorzy zawodów to jak zwykle Amedeo Piovesan, Marco Mannetta i Sebastiano Giorgi, wspierani przez sponsorów. Patronem turnieju zostały Ambasada Republiki Włoskiej w Polsce oraz Gazzetta Italia.

Dopingowani przez około setkę osób, wśród których były żony, narzeczone, dzieci i przyjaciele, zostali uwiecznieni z pietyzmem przez kamery programu „Dzień dobry TVN”, którego realizatorzy przyjechali specjalnie na tę okazję do Łodzi. Osiem drużyn z dumą i wielkim zapałem stanęło w szranki, aby zdobyć Trofeum, a ich wolę walki podgrzewał fakt, że wspomniano o nich na łamach samej Gazzetta dello Sport!

Losowanie grup zostało powierzone dwóm małym fanom i przyniosło podział na dwie zrównoważone grupy. W grupie A z kompletem punktów turniej zakończyła drużyna „Calcio e Birra Cracovia”, potwierdzając tym samym, że jest solidną firmą. W zażartych derbach małopolski pokonała rywala zza miedzy – Atletico Cracovia, zawdzięczające swoją nazwę Hiszpanom od tiki taki występującym w jego barwach.

Tuż za nimi uplasowała się Łódź, następnie godni pochwały chłopcy z Trójmiasta, którzy cały turniej grali w siedmiu bez rezerwowych, a na domiar złego już po pierwszym meczu stracili z powodu kontuzji bramkarza i musieli wypożyczać na kolejne spotkania bramkarza od innej drużyny.

Z kolei w grupie B na czele stawki  znajdowała się  drużyna z Poznania, aż do momentu kiedy miała zmierzyć się z odwiecznym rywalem – A.C. Wawa.

W tak zwanych derbach „elegancji”, bo jak się wydaje obie drużyny zaprezentowały się w najbardziej stylowych koszulkach, niespodziankę sprawili warszawiacy. Warszawiacy, którzy na kilka dni przed zawodami naprędce musieli organizować drużynę, przyjechali do Łodzi głodni sukcesu i woli walki.

Po remisie z drużyną z Wrocławia, który był swoistym przytarciem w kolejnych meczach, nabrali  rozpędu, wbili piąty bieg i pomimo ciężkich przepraw, kuksańców, kontuzji, a nawet podbitych oczu dotarli do finału.

W grupie B za Warszawą i Poznaniem uplasowały się Katowice ze swoim niezniszczalnym kapitanem-bomberem Erminio, który by uspokoić arbitrów i kibiców po swoich wybrykach, na i poza boiskiem, tłumaczył się tym, że następnego dnia ma urodziny i z tej okazji już na samą myśl staje się nerwowy… Co by nie mówić, drużyna z Katowic, wzmocniona dodatkowo dwójką torunian, zapisała się pięknie w tym turnieju z dwóch powodów. Po pierwsze jako najbardziej aktywna społeczność włoska w Polsce Katowice otrzymały nagrodę Gazzetta Italia. A drugi powód godny uwagi to to, że w drużynie tej wystąpił Stefano Meticci oraz jego dwóch nastoletnich synów Alberto i Lorenzo. Potwierdza się fakt, że te wspaniałe zawody  nie tylko łączą zawodników z różnych narodów w jedną drużynę, lecz także mogą łączyć pokolenia. Co zaś dotyczy drużyny z Wrocławia, to po doskonałym pierwszym zremisowanym spotkaniu 1-1 z A.C. Wawa, drużyna  zupełnie przygasła i zakończyła fazę grupową na czwartym miejscu. Jej nieco słabszą dyspozycję należy tłumaczyć faktem, że kapitan Fabio Cortese formował swą drużynę wśród klientów piwoszy w pubie Felicità.

Sobota nie skończyła się po czterech godzinach gry w piłkę! Nieugięci organizatorzy zarządzili rozgrywki ćwierćfinałowe, łącząc drużyny w następujący sposób: pierwsza z czwartą, druga z trzecią. Birra e Calcio Cracovia rozprawiła się 3-1 z drużyną z Wrocławia.

A.C. Wawa mając w swoich szeregach wielu kontuzjowanych, ale też dość długą ławkę rezerwowych, dzięki Bogu trafiła na jeszcze bardziej zdziesiątkowanych białozielonych z Trójmiasta, którzy po około 10 minutach dzielnej obrony załamali się pod naporem przeciwnika. W kolejnym spotkaniu ćwierćfinałowym doświadczony kolektyw z Poznania, w składzie starych wyjadaczy  Tramma-Lucci-Manetta-Russo pokonał team z Łodzi, który grając przed własną publicznością, żonami i narzeczonymi, prawdopodobnie nie umiał sobie poradzić z emocjami.

Czwarty ćwierćfinał z udziałem Atletico Cracovia i Katowice okazał się być najbardziej spektakularny, spotkanie zakończyło się wynikiem 13-0! Tym samym dotrwaliśmy do godziny 8 wieczorem i w końcu dyrekcja zawodów wydała komendę “rozejść się”. Setka piłkarzy wróciła do swoich hoteli, gdzie po wielu godzinach twardej gry w piłkę w upale mogli się zregenerować. Zatem wszyscy udali się szybko do łóżek tak, by na drugi dzień być w pełni sił? Być może tak, ale raporty z tego wieczoru były sprzeczne, są świadkowie, którzy twierdzą, iż tamtego wieczoru na najbardziej znanej z ulic w mieście, Piotrkowskiej, do późnych godzin nocnych językiem dominującym miał być italiano.

Na szczęście w niedzielę rozpoczęliśmy o 15.00. Po prawej stronie tabeli zostały umieszczone pary półfinałowe walczące o pierwsze cztery miejsca w turnieju (Birra e Calcio Cracovia –  Poznań, Atletico Cracovia – A.C. Wawa. W drugiej części tabeli zostały rozstawione pozostałe zespoły walczące o kolejne miejsca.

W przedmeczowych rozmowach krążyły liczne opinie wśród bukmacherów, którzy niemal za pewnik przyjmowali, że w finale dojdzie do derbów Małopolski, po tym jak w ćwierćfinale Atletico Cracovia wygrało 13-0. Nic z tego, bo ich plany pokrzyżował Mister Giorgiola, trener A.C. Wawa. Trzema niemalże diabelskimi posunięciami zdołał zmienić z góry ustalone losy turnieju:

1) Grając w sobotę wszystkie mecze bez Giovanniego Genco, który wówczas bawił się na ślubie, pozwolił uwierzyć rywalom, że już nie wystąpi w zawodach. Tymczasem trener ściąga go pośpiesznie wypasionym samochodem z przyciemnianymi szybami w niedzielę rano z Warszawy na pół godziny przed spotkaniem półfinałowym.

2) Następnie zamaskował twarz napastnika Long Johna Jeremy, malując jego drugie oko na wzór tego  podbitego dzień wcześniej, co miało zmylić obrońcę Atletico De Floriana , by ten nie wiedział w które ma uderzyć.

3) W końcu posłał do gry Masimo “Niebieską Grzywę” Pola, a ten, jak na prawdziwego Sardyńczyka przystało, potrafi mówić dialektem bardzo zbliżonym do języka katalońskiego, przez co wprowadzał zamieszanie w szeregach Hiszpanów z Atletico, tym bardziej, że „Niebieska Grzywa” nie milknie nawet wtedy, kiedy pływa.

I tak oto m.in. dzięki tym fortelom mecz zakończył się wynikiem A.C. Wawa – Atletico Cracovia  5-1! W drugim półfinale gra była ostra jak brzytwa, w końcu to rewanż za finał z poprzedniej edycji Turnieju. Drużyna z Poznania oparła swoją grę na popisowych zagraniach Trammy, który po minięciu kilkunastu rywali został ścięty równo z trawą tuż przed polem karnym. Poznań napierał, ale nie był w stanie przebić się przez twardą jak granit obronę aktualnych mistrzów z Krakowa, którzy po jednej z kontr zdobyli gola na wagę zwycięstwa. O losach  finałowego spotkania pomiędzy  Birra e Calcio Cracovia i A.C. Wawa decyduje jeden epizod. W pierwszych 10 minutach tego spotkania Warszawa stworzyła sobie z kontry trzy stuprocentowe okazje do zdobycia gola. Jednego z nich uratował krakowski bramkarz po niesamowitej paradzie wybijając piłkę, która otarła się jeszcze o spojenie słupka z poprzeczką. Z kolei szybkie wybicie piłki zaskoczyło drużynę z Warszawy, w konsekwencji czego straciła bramkę. Kraków grał niemalże z pamięci, zamykając każdy kawałek pola, Warszawa jednak od czasu do czasu próbowała się odgryzać dość odważnie, ale przy okazji zostawiała miejsce na kontrataki przeciwników i tym  sposobem po końcowym gwizdku widniał rezultat 3-0 dla Birra e Calcio Cracovia, więc zespół ten po raz drugi z rzędu został mistrzem turnieju. Czwarta edycja turnieju przeszła do historii, a przed jej zakończeniem przyznano nagrody. Roberto Trammie, zwanemu „chłopaczyskiem”, z Poznania przyznano nagrodę jako najlepszemu piłkarzowi, następnie młodziutkiemu Angelo Cherubiniemu jako najlepszemu bramkarzowi, natomiast  Gabriele Arienti otrzymał nagrodę króla strzelców. Teraz czas na zastanowienie się i podjęcie decyzji, gdzie można rozegrać kolejną edycję turnieju. Ze względów geograficznych, ale i nie tylko, Łódź wydaje się być najlepszym miejscem, w którym zawody mogłyby  być  rozgrywane na stałe. Zżera nas również ciekawość, co też wymyślą gospodarze, aby uczcić piątą edycję zawodów. Na  poprzednich imprezach zdarzyła się:  piłka na lodzie w pierwszej edycji, w  Poznaniu  piłka przy żeberkach, w Warszawie piłka halowa, a ostatnia edycja to piłka z perspektywy dronów. Kto wie, może następnym razem piłka w kostiumach?

Tłumacz, reż Massimo Natale

scenariusz: Marie Giaramidaro, Nikolaus Mutschlechner

obsada: Claudia Gerini, Kamil Kula, Silvia Delfino, Anna Safroncik, Marcello Mazzarella,

Piotr Rogucki

produkcja: Polska / Włochy

premiera: 26 sierpnia

(Nie)spełnione marzenia

Andrei (Kamil Kula), młody student z Rumunii, dzięki wygranemu stypendium na Uniwersytecie w Trydencie, może zacząć spełniać swoje naukowe marzenia. Ich cena jest jednak wysoka. Aby się utrzymać chłopak musi pracować w kilku miejscach, w dzień i w nocy. Na szczęście znajomość wielu języków daje mu większe możliwości. Oprócz pracy w pizzeri, zajmuje się tłumaczeniami podsłuchów na komendzie, co pomoga mu uzyskać pozwolenie na pobyt we Włoszech dla jego dziewczyny Mihaeli (Marianna Januszkiewicz). Pewnego dnia, otrzymuje kolejną propozycję pracy. Jego promotorka skieruje go do swojej koleżanki Anny (Claudia Grimaldi), aby przetłumaczył z niemieckiego pamiętnik jej tragicznie zmarłego męża. Spotkanie będzie początkiem intrygującej relacji i kolejną szansą, tym razem na spełnienie marzeń o awansie społecznym i lepszym (?) życiu.

Film ukazuje trudną sytuację imigrantów, którzy niekiedy (jak w przypadku naszego bohatera) dla najbliższych są w stanie zdradzić własnych rodaków, a dla uzyskania awansu społecznego uciekają sie do chytrych kłamstw. Czy to jednak przyniesie oczekiwane spełnienie? Ślepe i egoistyczne wręcz dążenie do celu sprawia, że osiągnięcia przestają cieszyć tak, jak powinny, bo ciężko być szczęśliwym mając świadomość, że ktoś inny ucierpiał na naszym sukcesie.

Mimo, że Tłumacz porusza ważne i aktualne wątki, całej historii brak jednak spójności. Być może ukazanie mozaiki prawdopodobnych zdarzeń było celowym zabiegiem, ale chwilami odnosi się wrażenie, że reżyser chciał opowiedzieć dużo (być może za dużo) i w rezultacie pozostawił kilka otwartych epizodów bez oczekiwanej konkluzji. Poszczególne wątki to oddzielne historie, które nie dopełniają całości i bardziej sprawdziłyby się jako odcinki serialu. Mocną stroną filmu zdecydowanie są zdjęcia autorstwa Daniele Ciprì, który współpracował między innymi z Marco Bellocchio przy filmach Vincere i Bella addormentata, a jego projekty reżyserskie przyniosły mu wiele nagród i uznanie we Włoszech i zagranicą.