Apulia leży na obszarze w połowie pagórkowatym, w połowie równinnym. Na północy tego regionu znajduje się Gargano, cypel utworzony z wapienia i skał erupcyjnych, miejscami o stromych powierzchniach, porośniętych śródziemnomorskim zaroślami. Poniżej mamy Tavoliere, również w prowincji Foggia. Następnie Murge, rozległy obszar obejmujący prowincje Barletta-Andria-Trani, Bari i Brindisi. W końcu Salento z prowincją Lecce i częścią Brindisi oraz Tarentu.
Wspaniały obszar winnic w Apulii zmniejszył się o połowę od czasów boomu produkcyjnego, a roczna produkcja wina przekracza 6,7 miliona hektolitrów (2017). Po latach produkcji nastawionej na wysoką wydajność, szczególnie win kupażowanych, dzięki ich barwie i konsystencji, obecnie mają miejsce próby ulepszenia obszaru. Mają one na celu poprawę jakości każdego z elementów wybranych win, w szczególności tych opartych na rodzimych winoroślach. Przede wszystkim na obszarze pomiędzy Brindisi i Tarentem najbardziej popularną formą hodowli jest Alberello, obecnie jednak coraz częściej zastępowane jest przez Spalliera.
Głównymi winoroślami tego regionu, w zależności od położenia, są:
- Na północy – Bombino bianco, Bombino nero, Trebbiano Toscano, Uva di Troia,
Sangiovese oraz Montepulciano;
- W środkowej części, Verdeca oraz Bianco di Alessano;
- Na południu Primitivo, Negro Amaro i Malvasia nera.
Na północy, w prowincji Foggia w rejonie zwanym Daunia, znajdujemy wina San Severo DOC i Cerignola DOC. Na tym obszarze najbardziej popularnymi winoroślami są Bombino Bianco i Bombino Nero, Sangiovese i Montepulciano, Trebbiano Toscano i Uva di Troia (czarna jagoda). Wokół Bari znajdujemy obszar Castel del Monte, z którego pochodzą trzy wina z oznaczeniem DOCG (oznaczenie pochodzenia): Castel del Monte Bombino Nero DOCG, Castel del Monte Nero di Troia Riserva DOCG i Castel del Monte Rosso Riserva DOCG. Tutaj znajduje się również Aglianico i najbardziej popularne winorośla międzynarodowe. Poniżej, nadal w pobliżu Bari, znajdziemy Gravina DOC, Martinafranca DOC i Locorotondo DOC. Na tym obszarze produkowane są również białe wina z miąższem, z winorośli Verdeca (Gravina), Bianco d’Alessano (Martinafranca) i Malvasia Bianca Lunga (Locorotondo). Jeszcze dalej, na półwyspie Salentyńskim, oprócz głównej winorośli Negro Amaro i Primitivo, znajdziemy Malvasia Nera di Brindisi. Winorośl ta charakteryzuje wina oznaczone lokalnym DOC, w tym Primitivo di Manduria DOC (i Primitivo of Manduria Dolce Naturale DOCG) oraz wina Salice Salentino DOC. Region posiada więc 4 wina oznaczone DOCG, z których 3 pochodzą z poprzedniego DOC Castel del Monte, oprócz wyżej wspomnianego Primitivo di Manduria Dolce Naturale DOCG. Ponadto istnieje 28 produktów oznaczonych DOC i 6 oznaczonych IGT (klasa wina).
“Rozważania czy dialog, w którym bada się czy język, w którym pisali Dante, Bocaccio i Petrarka powinien nazywać się językiem włoskim, toskańskim czy florenckim” były opublikowane po raz pierwszy dopiero w 1730 roku jako dodatek do “Ercolano” Benedetto Varchiego, ale krążyły długo w formie manuskryptu w środowiskach literackich zaangażowanych w dyskurs na temat języka i oddają one to, co najprawdopodobniej sądził Machiavelli o tej kwestii. Wyróżnia się on także użyciem wielu idiomów i zjadliwej ironii, tak charakterystycznych dla sekretarza florenckiego.
W dialogu z Dantem Machiavelli nie neguje obecności nieflorenckich wyrazów w języku Dantego, gdzie niektóre wyrazy łacińskie i lombardzkie czy weneckie są widoczne, ale stara się zwrócić uwagę, „że języki nie mogą być proste, ale warto, żeby były zmieszane z innymi językami; ale język ten nazywa się narodowym, który łączy w sobie wyrazy z okolicznych miejsc i jest na tyle silny, że wyrazy zapożyczone nie dezintegrują go, ale to on dezintegruje języki okoliczne, ponieważ to, co zabiera od innych przyciąga w taki sposób, że wydają się jemu właściwe, a ludzie, którzy piszą w tym języku, jako jego zwolennicy, powinni robić to, co ty zrobiłeś, jednak nie powinni mówić tego, co ty powiedziałeś; bo zrobiłeś dobrze, jeśli zapożyczyłeś z łaciny i od cudzoziemców różne wyrazy, jeśli uczyniłeś z nich wyrazy nowe; ale źle zrobiłeś mówiąc, że przez to język twój stał się innym językiem.” Żeby pokazać, jak bardzo silnym zjawiskiem było rozszerzanie się florenckiego wariantu literackiego, Machiavelli daje za świadectwo także fakt, że wiele wyrazów typowych dla florenckiego, które przed Dantem nie były używane w innych dialektach, po sukcesie “Boskiej komedii” zaczęły być wykorzystywane w wielu tekstach innych, niepochodzących z Toskanii autorów do takiego stopnia, że zaczęły być uznawane za wspólne wszystkim: „To, co wprowadza w błąd wielu w temacie wyrazów powszechnych jest fakt, że przez to, iż ty i inni, którzy pisali, będąc słynnymi i czytanymi w różnych miejscach, wiele wyrazów naszych zostało przyswojonych przez cudzoziemców i przez nich obserwowanych tak, że z naszych stały się powszechnymi. Jeśli chcesz się tego dowiedzieć, odwołaj się do książek napisanych przez tych cudzoziemców, którzy pisali po was, a zobaczysz ile słów używają waszych i jak starają się was naśladować: a na dowód tego każ im przeczytać książki napisane przez ludzi urodzonych przed tobą, a okaże się, że z tych nie uchwyci ani jednego słowa, ani jednego terminu; i tak wyda się, że język, w którym piszą jest waszym, i przez was stworzonym; a wasz nie jest wspólny z ich językiem: jeśli przeczytasz ich teksty zobaczysz, że język, który w pocie czoła próbują imitować jest w wielu miejscach źle, niepoprawnie używany, ponieważ sztuka nie może uczynić więcej, niż może natura.”
